تاج پرس
در یادداشت عبدالرحیم کردی آمده است:
«برنامه همکاری جامع فی‌مابین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین» فراتر
از یک قرارداد، توافقنامه یا تفاهم‌نامه، به‌عنوان یک سند راهبردی میان
دو کشور مطرح است که در حوزه بین‌الملل یک پتانسیل بزرگ اقتصادی به شمار
می‌رود. اما این سند راهبردی که زمینه توسعه همکاری ایران با دومین قدرت
اقتصادی جهان را فراهم کرده، برای سواحل مکران و به‌خصوص چابهار از اهمیت
مضاعفی برخوردار بوده و در بندهایی از این سند به‌طور مستقیم به چابهار و
سواحل مکران اشاره شده است؛ گو اینکه چابهار محل تلاقی دو اقتصاد ایران و
چین است. این یادداشت، بندهایی از «برنامه همکاری جامع فی‌مابین جمهوری
اسلامی ایران و جمهوری خلق چین» که به چابهار اشاره دارد را مورد بررسی
قرار داده است.
مشارکت در ایجاد و تجهیز مخازن ذخیره نفت، گاز و محصولات پتروشیمی دو طرف
در محور دوم برنامه راهبردی همکاری ایران و
چین به عرضه پایدار نفت خام به چین، مشارکت در ساخت و تجهیز مخازن
ذخیره‌سازی نفت و افزایش صادرات پتروشیمی به چین اشاره شده است که با توجه
به برنامه توسعه مجتمع‌های پتروشیمی در چابهار و قرار گرفتن این مجتمع‌ها
بر کرانه اقیانوس هند، تولیدات پتروشیمی چابهار، سهمی جدی در تحقق این بند
دارند.
احداث مجتمع پتروشیمی چابهار نیز با توانایی
تولید بیش از 20 میلیون تن مواد پتروشیمی در قالب سه فاز از سال 1392
برنامه‌ریزی و از سال 1394 هم ساخت نخستین مجتمع تولید متانول آن شروع‌شده
است. ظرفیت فاز اول مجتمع پتروشیمی چابهار 8.5 میلیون تن متانول است که این
مقدار متانول در پنج مجتمع تولیدی هرکدام با ظرفیت یک‌میلیون و 650 هزار
تن متانول در سال تولید خواهد شد. در سال 1396 و در پی مطالعات مفصل
کنوانسیون نفت، گاز و پتروشیمی چین ساخت هاب دوم پتروشیمی چابهار موردتفاهم
قرار گرفت که در سال 1398 مجددا این توافقنامه به مدت دو سال تمدید شد.
محور یازدهم این برنامه هم به‌طور مستقیم به
اهمیت مجتمع پتروشیمی چابهار پرداخته و محور یازدهم با عنوان
«سرمایه‌گذاری بلندمدت در شهرک پتروشیمی چابهار» در سرفصل‌های کلیدی برنامه
درج‌شده است. با تحقق این موضوع صنعت پتروشیمی ایران وارد فاز جدیدی خواهد
شد.
تکمیل و توسعه راه‌آهن
محور چهارم این برنامه به تکمیل راه‌آهن شرق
غرب ایران و ایجاد راه‌آهن زیارتی پاکستان، ایران، عراق و سوریه و
همین‌طور راه‌آهن شمال به جنوب اختصاص‌یافته است. راه‌آهن چابهار ـ زاهدان
که در دست اقدام است، نقش مهمی در این مسیر استراتژیک دارد؛ چنانکه قریب یک
صدسال پیش هم نشریه حبل‌المتین کلکته در مقاله‌ای با عنوان «راه‌آهن
چابهار یا اعظم طرق تجارتی بین‌المللی» به اهمیت راه‌آهن چابهار در توسعه
تجارت شرق و غرب پرداخته است: «راه‌آهن چابهار جغرافیای تجارت دنیا را
تغییر خواهد داد و کسانی که نظر دوربین و فهم حقایق‌سنج دارند، می‌بینند که
اگر راه‌آهن چابهار متصل به سواحل دریای سیاه مدیترانه آمد، در مدت 50 سال
این بندر محقر کوچک خراب، اولین بندر دنیا خواهد گردید. چه هیچ بندری
مانند آن ایستگاه تجارت شرق و غرب دیده نمی‌شود. راه‌آهن چابهار تمام
معموره عالم را به یکدیگر نزدیک خواهد ساخت و در نیم‌قرن، بندر چابهار به
هامبورگ و لیورپول و مارسلیز و شانگهای و نیویورک و غیر فوقیت خواهد یافت.»
حال برنامه راهبردی ایران و چین یکصد سال
بعد از آن ضرورت تاریخی راه‌آهن چابهار را مورد تأکید قرار داده است. از
طرفی راه‌آهن چابهار – گوادر از طریق ریمدان تحول دیگری در اقتصاد منطقه‌ای
خواهد بود. علاوه بر اتصال چابهار به پروژه مهم CPEC (کریدور اقتصادی چین
پاکستان) که اتصال چابهار به چین است، بازار 212 میلیون نفری اقتصاد
پاکستان را در اختیار قرار خواهد داد.
ساخت شهر هوشمند در مکران و تیس
محور هفتم برنامه راهبردی ایران و چین، ساخت
شهر هوشمند در مکران و به‌خصوص تیس است. چابهار به‌عنوان تنها بندر
اقیانوسی ایران، سهم قابل‌توجهی در اقتصادی و توسعه ایران خواهد شد و با
راه‌اندازی مجتمع‌های بزرگ صنعتی و بالادستی همچون پتروشیمی و فولاد، جمعیت
قابل‌توجهی از متخصصان و نیروی کار داخلی و خارجی به‌سوی چابهار روانه
خواهند شد. تحقق شهر هوشمند تیس و مکران که در برنامه راهبردی ایران و چین
مورداشاره قرارگرفته، در چشم‌انداز 1410 چابهار هم مورد تأکید قرارگرفته
است: «در سال 1410 شهر چابهار و مناطق دیگر منطقه نظیر تیس از امکانات شهری
مناسب برای سکونت و خدمات فرهنگی و رفاهی شهری مناسب برخوردار خواهند بود.
امکانات آب شیرین، گاز، مخابرات و اینترنت پرسرعت، و همچنین امکانات
آموزشی، بهداشتی، فرهنگی و ورزشی با کیفیت بالا از جذابیت‌های چابهار
می‌شود. امکانات شهری و مسکونی در کنار آب‌وهوای مطبوع و امکانات مناسب
اشتغال، منطقه چابهار را محل جذاب و مناسبی برای زندگی و جذب نیروهای متخصص
کشور به‌خصوص از مناطق شرقی آن می‌کند. با توجه به فعالیت‌های اقتصادی و
خدماتی و امکانات زندگی شهری در سال 1410، ترکیب جمعیتی چابهار شامل
نیروهای متخصص، کارگران ماهر و دانشمندان و محققینی است که فعالیت‌های
صنعتی و خدماتی را در منطقه اداره و پشتیبانی می‌کنند.» این تصویر از آینده
زندگی در سواحل مکران، فرصت پیش‌بینی‌شده در سند راهبردی همکاری‌های 25
ساله ایران و به معنی آغاز یک تحول اساسی در توسعه زیرساخت‌های شهری و
سکونت است.
توسعه و ساخت فرودگاه‌ها، خرید محصولات
هوایی تولید مشترک ایران و چین موضوعی است که در محور پنجم به آن
پرداخته‌شده است. (منطقه آزاد چابهار یک فرودگاه بین‌المللی را در دست ساخت
دارد که راه‌اندازی حجم مبادلات تجاری و ترانزیتی سواحل مکران را با به
میزان قابل‌توجهی افزایش داده و مسیر ایرلاین‌های بزرگ جهان را به سمت
ایران تغییر می‌دهد. این فرودگاه براساس طرح جامع یک شهر فرودگاهی در شهر
لجستیک چابهار است، قرارداد ساخت این فرودگاه با یک شرکت چینی به ارزش 483
میلیون یورو منعقد شده و تأییدیه‌های سایناشور برای آن اخذ شده است. بدون
تردید این پروژه استراتژیک علاوه بر جایگاه ویژه در این سند همکاری، نقطه
تحول شهر لجستیک چابهار است.)
در محور نوزدهم سرمایه‌گذاری در کشاورزی،
شیلات، آبخیزداری تشویق شده است. چابهار و کنارک 23 درصد آبزیان و 70 درصد
تن ماهیان کشور را تأمین می‌کنند. این ظرفیت به جهت جغرافیای اقیانوسی و
توان و ظرفیت بومی محلی پتانسیل یک هاب منطقه‌ای شیلاتی را فراهم کرده است؛
خصوصاً که پرورش ساحلی آبزیان به جهت اقلیم ویژه از مزیت‌های ویژه این
مناطق است برپایه این همکاری، استراتژیک امکان بهره‌گیری بین‌المللی برای
سرعت بخشیدن برنامه‌ها را دارد.
بدون تردید این مجموعه از توسعه و تحولات
اقتصادی نیازمند چاره‌اندیشی برای تأمین نیروی متخصص و کارآمد با محوریت
جوامع محلی، ظرفیت‌های منطقه‌ای است. دانشگاه بین‌المللی چابهار که امروز
تبدیل به یک منطقه ویژه علم و فناوری باوجود پردیس پارک علم و فناوری،
مراکز رشد، مکر نوآوری و شکوفایی، کارخانه نوآوری شده و برپایه تأمین نیروی
متخصص و مهارتی برنامه‌هایش را بازنگری کرده است. از طرفی اولین مرکز
نوآوری ایران و چین را هم در سنوات قبل در این دانشگاه پایه‌گذاری کرده
است. از رهگذر این سند برای همکاری‌های بلندمدت و تأمین زیرساخت‌های تربیت
نیروی انسانی موردنیاز صنایع و توسعه این منطقه، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی
خواهد کرد.
چابهار به‌عنوان دروازه ورود به ایران،
فعال‌ترین منطقه سواحل مکران و نقطه تلاقی در سند مهم منطقه‌ای، توسعه محور
شرق، توسعه سواحل مکران، از بازیگران اصلی و مهم موردتوجه هر دو طرف این
سند همکاری است و برپایه اطلاعات قبلی، توافقات صورت پذیرفته و قراردادهای
منعقدشده باوجود این سند می‌تواند اجرای این سند همکاری را سرعت ببخشد.
انتهای پیام