بزرگنمایی:

جمهوری خلق چین در دو دهه گذشته همگام با رشد خیره‌کننده اقتصادی خود از حوزه های امنیتی و نظامی غافل نمانده است. در سالیان اخیر، ظرفیت‌های نظامی این کشور نیز با توجه رونق اقتصادی و دست باز دولت پکن در جهت هزینه نظامی، توانسته است خود را در ردیف قدرتمندترین نیروی نظامی و ارتش‌های جهان که پیشرفته‌ترین تسلیحات را در اختیار دارند، به معرض نمایش بگذارد.

در دو سال اخیر بر هزینه‌های نظامی کشورهای جهان افزوده شده است و چین نیز از این قاعده مستثنی نیست. گفته می شود، در سال 2019 بیشتر از 2000 میلیارد دلار برای خریدهای تسلیحاتی هزینه شده است که در کل نسبت به سال پیش از آن حدود 5 درصد افزایش را نشان می دهد. این آمار روبه رشد و حیرت آور از نگاه بسیاری از تحلیلگران حکایت از آغاز دوباره رقابت تسلیحاتی میان کشورها و به ویژه قدرت‌های بزرگ دارد. آمریکا و چین به عنوان دو اقتصاد بزرگ جهان در صدر کشورهای دارای بالاترین هزینه‌های نظامی قرار دارند. البته هزینه‌های نظامی کاخ سفید نزدیک به سه برابر بیشتر از پکن است که در رتبه دوم قرار دارد. آمریکا بین 650 تا 700 و چین حدود 250 میلیارد دلار را در سال گذشته صرف توسعه توان تسلیحاتی خود کرده‌اند.

بزرگترین اقتصادها، بیشترین هزینه نظامی

بنابر یافته‌های بسیاری از مراکز پژوهشی، هر سال بر میزان هزینه‌های نظامی جهان افزوده می‌شود. اندیشکده «موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک» در سال 2019، کشورهای جهان بیش از 4 درصد بیشتر از سال قبل از آن برای خرید تسلیحات هزینه کرده‌اند. این رقم افزایشی در خلال 10 سال اخیر بی سابقه بوده است.

اندیشکده «رند» هم در بررسی خود از کم شدن فاصله هزینه‌های نظامی آمریکا و چین خبر داده است. این دوکشور حدود 1000 میلیارد دلار صرف توسعه توانایی های نظامی خود می کنند.

در سال 1996 هزینه‌های نظامی آمریکا 16 برابر چین بود. درحالی که پکن آن زمان تنها 25 میلیارد دلار هزینه نظامی داشت، آمریکا 420 میلیارد دلار صرف کرد. این رقم در سال 2006 برای چین به 90 و برای آمریکا به 640 میلیارد دلار رسید. در سال 2018 از فاصله دو کشور به اندازه چشمگیری کاسته شد به نحوی که هزینه نظامی آمریکا کمتر از سه برابر چین شد، چینی‌ها حدود250 و آمریکا 650 میلیارد دلار برای حوزه‌های نظامی هزینه کردند.

در بررسی موسسه مطالعات استراتژیک، ایالات متحده هنوز بیشتر از دیگر کشورها هزینه نظامی دارد به گونه‌ای که رقم آن چند برابر همه کشورهای اروپایی بیشتر و نزدیک به 700 میلیارد دلار عنوان شده است. ایالات متحده در دوره بین سال‌های 2018 تا 2019 بیشتر از 50 میلیارد دلار بر هزینه نظامی خود افزوده است. رشد این هزینه‌ها برای آمریکا و چین بیش از 6 درصد بیان شد. گفته می‌شود هزینه های نظامی چین بیشتر از 180 میلیارد دلار بوده است.

افزایش توان نظامی چین

در دو دهه گذشته ارتش آزادی‌بخش چین، خود را از شکل یک نیروی قدیمی و بزرگ به ساختاری توانمند و مدرن تبدیل کرده است. اگرچه چین از نظر سخت افزار نظامی و مهارت‌های عملیاتی فاصله زیادی با ایالات متحده دارد، به تناسب توانسته است قابلیت‌های خود را در مقابله با موقعیت‌های بحرانی ارتقا دهد.

موسسه «رند» در کتابی به ارزیابی مزیت‌های نظامی ایالات متحده و چین در مقابل یکدیگر پرداخته و  در 10 حوزه توانایی نظامی و ارتش دو کشور را مقایسه کرده است. در این پژوهش مزیت‌های نسبی هر یک از دو ارتش آمریکا و چین در زمینه‌های مختلف درگیری‌ها در سال‌های 1996 تا 2017  مقایسه شده است. در این چارچوب و برای پیروزی در هر سناریویی اهداف تهاجمی چین در بخش‌های عملیاتی مورد توجه قرار گرفته است، حال آنکه اهداف دفاعی ایالات متحده با حفظ و ارتقای توانایی‌ها در چند حوزه محدود عنوان شده است. با این همه یک اصل در این پژوهش مورد تاکید قرار گرفته است که نمایش عملکرد بهتر پکن در حوزه نظامی می‌تواند باعث افزایش هزینه‌ها، طولانی شدن درگیری‌ها و افزایش مخاطرات برای واشنگتن شود.

براساس بسیاری از برآوردها، اگرچه چین به صورت جدی در حوزه نظامی تمرکز کرده است، هنوز فاصله زیادی با توانایی‌های آمریکا دارد و این نکته از بودجه نظامی آن‌ها در سال گذشته پیداست. بودجه نظامی آمریکا حدود سه برابر بودجه ای است که پکن تصویب کرد، با این حال چین توانسته است در حوزه‌های عملیاتی سرعت چشمگیری را کسب کند. موسسه‌ها و تحلیلگران آمریکایی نسبت به دقیق بودن روند و سرعت پیشرفت برنامه‌های نظامی چین تردید دارند. کارشناسان موسسه تحقیقات استراتژیک تاکید دارند شفافیتی در مورد هزینه‌های نظامی این کشور وجود ندارد.

برخی رسانه ها رقم رسمی هزینه های نظامی پکن را حدود 180 میلیارد دلار اعلام کردند. اما موسسه یاد شده اعتقاد دارد مبلغ واقعی هزینه‌های چین در سال 2017 بیشتر از ارقامی است که به صورت رسمی از سوی دولت بیان      می شود. رقم واقعی بودجه نظامی پکن در آن سال بیشتر از 210 میلیارد دلار ارزیابی شده که شامل بودجه نظامی مرکزی و محلی، خریدهای تسلیحاتی و بخش‌های توسعه و تحقیق است.

تارنمای «گلوبال فایرپاور» در زمینه تداوم رشد نظامی چین آورده است، این کشور می‌تواند مهمترین رقیب برای توانایی‌های آمریکا و روسیه در آینده نه چندان دور باشد. 

براساس این پژوهش شمار کل نیروی نظامی رسمی چین نزدیک به 2 میلیون و هفتصد هزار نفر است که حدود 500 هزار نفر از آن‌ها نیروهای ذخیره هستند. این کشور بیشتر از 1200 فروند هواپیمای جنگنده دارد ضمن اینکه نزدیک به 300 فروند هلیکوپتر تهاجمی آماده رزم نیز در اختیار دارد. چین همچنین 770 ناو و ناوچه جنگی دارد که دو عدد از آن‌ها ناو هواپیمابر هستند. چین 74 زیردریایی جنگی نیز دارد.

پکن آماده سبقت از واشنگتن

بودجه نظامی چین در سال 2008 حدود 80 میلیارد دلار بود. با نگاهی به آمار چندساله معلوم می شود، هزینه‌های نظامی چین در یک دهه اخیر نزدیک به 1.8 درصد تولید ملی آن بوده است حال آنکه عددی که به صورت رسمی اعلام شد حدود 1.3 درصد تولید ملی این کشور را نشان می‌دهد.

نشریه «بیزینس اینسایدر» اعتقاد دارد، اگرچه هنوز نیروی نظامی چین عقب‌تر از آمریکا قرار دارد، ممکن است قدرت نظامی این کشور به لطف 6 راهبرد هوشمندانه و دقیق، زودتر از زمان مورد انتظار آمریکا را پشت سر بگذارد.

براساس این ارزیابی، ارتش چین به واسطه توسعه سریع بخش اقتصادی و نظامی خود، به خوبی در مسیر دستیابی به موفقیت‌های تکنولوژیکی که در اختیار آمریکا قرار دارد، حرکت می‌کند. این کشور با کسب یا سرقت فناوری برخی سلاح‌های نوین، توسعه تسلیحات پیشرفته خود را با سرعتی زیاد به پیش می‌برد. پکن همچنین با کار بر روی سلاح‌های دوربرد و دستیابی به هوش مصنوعی، دریافته است که چگونه در سیستم‌های آمریکا اختلال ایجاد نماید.

بر پایه این تحلیل، اظهارات یکی از مقام‌های وزارت دفاع آمریکا نشان از نگرانی جدی کاخ سفید نسبت به آینده حرکت پکن دارد. این مقام آمریکایی معتقد است چین به صورت مخفیانه، تولید سلاح‌هایی را در دستور کار دارد که به صورت مستقیم به توسعه تسلیحات مربوط به انرژی، سلاح‌های فضایی، تسلیحات الکترومغناطیسی، سلاح‌های مایکرو ویو با قدرت بالا و حتی برخی تسلیحات عجیب و غریب ناشناخته ارتباط دارند.