بزرگنمایی:

تاج پرس/یزد
در این مراسم معاون فرهنگی و اجتماعی این دانشگاه در سخنانی با اشاره به نقش همایش‌های علمی به عنوان بستری مناسب برای تولید محتوای پژوهشی گفت: هدف از برگزاری همایش پیشگیری از اختلال مصرف مواد مخدر و روان‌گردان‌ها، ارائه جدیدترین دستاوردهای علمی دانشگاهی ذیل این موضوع و تعامل و آموزش کلیه دست‌اندرکاران تصمیم‌گیر و مؤثر در این حوزه است.
اهمیت برگزاری پیش نشست ها
دکتر محسن رفیعیان با بیان اینکه محورهای این همایش در دو بخش عمومی و ویژه تنظیم شده است، افزود: محورهای عمومی همایش در چهار حوزه شامل شیوع‌شناسی، سبب‌شناسی، آسیب‌شناسی و ارائه الگوهای مطلوب و تجارب مؤثر مرتبط با مداخلات و پیشگیری از اختلال مصرف مواد مخدر و روان‌گردان‌ها در محیط‌های خانواده، مدارس، دانشگاه‌ها و کاری اغم از کارگری، اداری و نظامی است. وی همچنین بهره‌گیری از فناوری‌های واقعیت مجازی و بازی‌های برخط برای آموزش مهارت‌های پیشگیری از اختلال مصرف مواد مخدر و روان‌گردان‌ها را از جمله محورهای ویژه این همایش برشمرد. دکتر رفیعیان همچنین به استخراج مدل منطقی، مدل ریاضی و توسعه شبیه‌سازی برای مداخلات حوزه پیشگیری، الگوی مدیریت شهری، نقش رسانه ملی، تفاوت الگوی مصرف و نقش پاندمی کرونا در افزایش اختلال در مصرف مواد مخدر و روان‌گردان‌ها اشاره کرد و این موضوعات را به عنوان دیگر محورهای ویژه همایش عنوان کرد.
معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه برگزاری پیش نشست های تخصصی و پژوهشی با گروه‌های مختلف را از جمله مزیت‌ها و ابتکارات صورت گرفته در این همایش ذکر کرد و گفت: برگزاری این پیش نشست ها باعث شد تا نتایج این همایش نسبت به سایر همایش های معمول در سطح کشور، کاربردی تر شود.
تأکید بر نقش گروه‌های همتا
 نماینده شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر در استان یزد دیگر سخنران این مراسم بود. محبوبه وفاییان با اشاره به آثار مخرب اختلال مصرف مواد مخدر و روان‌گردان‌ها در نابودی نیروی جوان و فعال کشور، گفت: مواد مخدر یکی از آسیب‌هایی است که جامعه را دچار مشکلات متعددی می‌کند که بایستی با برنامه‌ریزی‌های لازم در جهت پیشگیری آن در جامعه گام برداریم.
وفاییان با تأکید بر اهمیت فعالیت‌های تحقیقاتی در برنامه‌ریزی های شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر افزود: به منظور پیشگیری باید از ظرفیت‌های علمی و تحقیقاتی دانشگاه ها استفاده کنیم زیرا از این طریق است که می‌توانیم جامعه گسترده تری را تحت پوشش قرار داده و در جهت پیشگیری این آسیب اجتماعی سوق دهیم.
وی همچنین با اشاره به نقش مهم و حساس گروه های همتا در ایمن سازی و پیشگیری از اختلال مصرف مواد مخدر خاطرنشان کرد: قابلیت های ویژه دانشگاه یزد، تعداد بالای دانشجویان و کمتر بودن نرخ مصرف مواد مخدر در استان یزد نسبت به کل کشور، باعث شده تا این دانشگاه به عنوان مناسب‌ترین گزینه برای میزبانی این همایش با محوریت پیشگیری از شیوع مصرف مواد مخدر انتخاب شود.
مصرف کنندگان مستمر و غیرمستمر
در ادامه این همایش دکتر حمیدرضا صرامی، مدرس دانشگاه و مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری در سخنرانی خود با موضوع «پیشگیری از اعتیاد به عنوان یک ضرورت، باور و باید» اظهار داشت:بر اساس آخرین تحقیقات در کشور، حدود 4 میلیون و 500 هزار نفر مصرف کننده مستمر و غیر مستمر مواد مخدر، وجود دارد.
دکتر صرامی در این همایش با بیان اینکه زندگی در قرن بیستم بسیار سخت است، اظهار کرد: در این قرن به دلیل رفتارهای غلط با مشکلاتی مواجه می‌شویم که مخاطرات زندگی را به شدت افزایش می‌دهد، ازجمله آن‌ها می‌توان به شیوع مصرف مواد و رفتارهای پرخطر جنسی و طلاق و خشنونت، اشاره کرد.
وی اعتیاد را بزرگترین بحران و مهمترین تهدید استراتژیک قرن حاضر دانست و افزود: مواد مخدر تهدیدی چندوجهی، استراتژیک، چندسببی و سیستماتیک است، به همین دلیل مبارزات پیشگیرانه، باید در شرایط سختی انجام شود.
مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر نهاد ریاست جمهوری، فقر سیستماتیک را از مشکلات موجود در مسیر انجام اقدامات پیشگیرانه در حوزه شیوع مصرف مواد برشمرد و تصریح کرد: این نقص باعث شده، تا سرعت اقدامات پیشگیرانه کُندتر از قاچاقچیان و توزیع کنندگان مواد مخدر باشد، بنابراین لازم است همه بخش‌ها هماهنگ با هم عمل کنند.
دکتر صرامی با اشاره به نتایج تحقیقات مؤسسه سوء مصرف آمریکا، عضو پژوهشی اروپا و پژوهش‌های انجام شده در ایران، گفت: این تحقیقات نشان می‌دهد، کشورهای در حال توسعه به علت مسائلی همچون فقر آموزش، فقر مهارت، عدم آموزش زندگی صحیح به نوجوانان و جوانان با رشد مصرف مواد مخدر مواجه هستند.
وی ادامه داد: در این کشورها جوانان مهارت خودکنترلی را فرانمی‌گیرند، این در حالی است که این شیوه در مبانی دینی اسلام مورد تأکید قرار گرفته و کشورهای اروپایی نیز بر اساس آن برنامه‌ریزی کرده‌اند.
جمعیت بدون آموزش فرهنگی مشکل زاست
مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر نهاد ریاست جمهوری تصریح کرد: رشد شتابان جمعیت به همراه نبود آموزش مشکلات زیادی را در حوزه آسیب‌های اجتماعی، از جمله شیوع مصرف مواد ایجاد می‌کند، بنابراین رشد جمعیت بدون آموزش فرهنگی مشکل‌زا است، این در حالی است که هرروز گونه‌های جدید مواد مخدر و شیوه‌های جدید مصرف، عرضه می‌شود.
دکتر صرامی اظهار کرد: گردش مالی حاصل از ترانزیت مواد مخدر در جهان، سالانه هزار و 500 تا هزار و 600 میلیارد دلار و سود خالص حاصل از آن 500 تا 600 میلیارد دلار است، به همین دلیل بازار مواد مخدر برای سوداگران مرگ، بسیار جذاب است و همین مسئله انجام اقدامات پیشگیرانه را با مشکلات بسیاری مواجه می‌کند.
وی با بیان اینکه در سال 2006 میلادی آمار مصرف کنندگان مواد مخدر  208 میلیون نفر در جهان بوده است، گفت: این تعداد در سال 2015 با 23 درصد رشد، به 255 میلیون نفر رسیده است.
دکتر صرامی اضافه کرد: در سال 2006 میزان مصرف کنندگانی که به آخر خط مصرف رسیده‌اند 26 میلیون نفر و در سال 2015 حدود 30 میلیون نفر بوده‌اند، این در حالی است که نرخ شیوع مصرف مواد مخدر نیز از 4.9 درصد در جمعیت 15 تا 64 سال در سال 2006 به 5.3 درصد در سال 2015 افزایش یافته است.
وی با بیان اینکه در سال 2009 تعداد 166 نوع مواد روانگران جدید وجود داشته است، تصریح کرد: این تعداد در سال 2017 به 700 نوع افزایش یافته است، حال این پرسش مطرح می‌شود که آیا تولیدات فرهنگی 51 دستگاه فرهنگی کشور نیز، در راستای پیشگیری از شیوع مصرف مواد، به همین سرعت افزایش یافته است؟
وی با بیان اینکه شواهدی در دست است که نشان می‌دهد در دهه آینده جامعه بشری با مشکل مواجه خواهد شد، اظهار کرد: بر اساس این شواهد نوجوانان و جوانان، زنان، افراد تحصیلکرده که بیکار هستند، بیشتر در معرض شیوع مصرف مواد قرار دارند.
مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر نهاد ریاست جمهوری فروپاشی ارتباطات در نهاد خانوده را یک معضل جدی در مسیر شیوع مصرف مواد برشمرد و افزود: در آینده نزدیک 55 درصد از خانواده‌ها سه تا پنج سال بعد از مصرف مواد فرزندان خود، از این مسئله باخبر می‌شوند، که این مسئله نشاندهنده کاهش کارآیی خانواده و واگذاری وظایف پدر و مادر، بر عهده رسانه‌ها و فضای مجازی است.
دکتر صرامی با اشاره به همجواری جمهوری اسلامی با افغانستان، اظهار کرد: در کشور افغانستان سطح زیر کشت تریاک از دو هزار و 606 هکتار در سال 1381 ه.ش با پهار هزار و 212 درصد افزایش به 328 هزار هکتار در سال 1395 ه.ش رسیده است؛ این در حالی است که میزان برداشت تریاک از این سطح زیرکشت در سال 2001 از حدود 185 تن با چهارهزار و 765 درصد رشد به دو هزار تن در سال 2017 رسیده است.
وی با بیان اینکه ایران دو هزار کیلومتر مرز مشترک با کشورهای افغانستان و پاکستان دارد، تصریح کرد: باحضور آمریکایی‌ها در کشور افغانستان، سطح  زیر کشت مواد مخدر در استان‌های همجوار با ایران افزایش یافته است، بنابراین باید برای تهدیداتی که این جهت نیز جامعه ما را با خطر مواجه می‌کند، آماده باشیم.
دکتر صرامی درخصوص آمار شیوع مصرف مواد در کشور، اظهار کرد: بر اساس آخرین تحقیقات در کشور دو میلیون و 802 هزار و 800 نفر مصرف کننده مستمر و یک میلیون و 600 هزار نفر مصرف‌کننده غیر مستمر مواد مخدر وجود دارد، بنابراین در یک جمع بندی می‌توان گفت که در کشور بیش از چهار میلیون و 400 هزار مصرف کننده مواد وجود دارد.
شیوع باورهای غلط
وی با اشاره به وجود بعضی باورهای غلط در حوزه شیوع مصرف مواد روانگردان‌ها، اظهار کرد: ماری‌جوانا و گل و حشیش بعد از تریاک دومین ماده مخدر کشور است، این در حالی است که اینگونه مواد روانگردان به شدت اعتیادآور هستند.
مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر نهاد ریاست جمهوری تصریح کرد: پیشبینی‌ها نشان می‌دهد اگر به درستی عمل نکنیم در ایران 1404 شمار مصرف کنندگان مواد به سه میلیون و 316 هزار و 330 نفر افزایش می‌یابد؛ بنابراین ضرورت دارد که شیوه‌های پیشگیری براساس مطالعات علمی، روزآمد شود.
دکتر صرامی با بیان اینکه درسال 1381 تعداد نیم درصد از نوجوانان کشور گرایش به مصرف مواد مخدر داشتند، گفت: اگر استادان دانشگاه، نمایندگان رهبر معظم انقلاب در دانشگاه‌ها و متولیان وزارت علوم، برای توانمند کردن دانشجویان وارد عمل نشوند، ممکن است این تهدیدات افزایش یابد.
وی اضافه کرد: لازم است هیئت‌های اندیشه‌ورز در دانشگاه‌ها تشکیل شود و  همه افرادبا هرامکانی که در اختیار دارند، در برابر این بحران، احساس مسئولیت کنند. وی تصریح کرد: ضرورت دارد مدیریت سیستماتیک در کشور فعال‌تر شود و پیوند عمیق‌تری بین مسجد، مدرسه، دانشگاه و سایر نهادهای اجتماعی برقرار شود.
توجه به اولویت های پژوهشی پلیس
در ادامه این همایش جانشین پلیس مبارزه با موارد مخدر فراجا از طریق ارتباط مجازی، با بیان اینکه مواد مخدر همواره دغدغه تمام مردم به ویژه مقام معظم رهبری بوده است، فقر فرهنگی و اجتماعی را یکی از مهمترین علل روی آوردن افراد به مواد مخدر دانست. سردار سرتیپ نصرت الله برین در ادامه به بیان اهمیت و ضرورت همکاری دانشگاه ها و نیروی انتظامی برای مبارزه با مواد مخدر پرداخت و تأکید کرد: پلیس مبارزه با موارد مخدر کشور از تمامی تحقیقاتی که در راستای اولویت‌های پژوهشی این نیرو انجام شود، حمایت می‌کند و برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی نیز مشوق های خوبی در زمینه کسر و جایگزینی خدمت سربازی در نظر گرفته است.
پانل های عمومی و ویژه
در ادامه، 8 عنوان مقاله برگزیده این همایش در دو پانل عمومی و ویژه به صورت همزمان در تالارهای دکتر شاهی و اندیشه برگزارشد.
برگزاری 11 پیش نشست و کارگاه آموزشی
دکتر محمد ترکاشوند، دبیر پیش نشست های چهارمین همایش ملی پیشگیری از اختلال مصرف مواد مخدر و روان گردان ها نیز در این مراسم با اشاره به برگزاری نشست‌هایی با دانش آموزان، معلمان و مشاوران آموزش و پرورش و والدین دانش آموزان در مورد علل روی آوردن به مواد مخدر و پیشنهادهای آنان برای رفع این معضل اجتماعی اشاره و اضافه کرد: در همین راستا برگزاری نشست های ترویجی برای کارگران معادن، کارکنان دانشگاهی، اساتید و دانشجویان و مخاطبان مختلف در سطح ملی قبل از همایش برنامه ریزی و برگزار شد.
وی افزود: در مجموع 11 پیش نشست‌ و کارگاه آموزشی از ابتدای زمستان پارسال تا امسال برگزار شد که جمع بندی آنها در قالب پیشنهادهایی به سیاستگذارن این بخش در همایش ارائه خواهد شد.
دکتر ترکاشوند به شکاف بین دانش قدیم ما با تجارب جدید در حوزه مواد مخدر اشاره کرد و گفت: متاسفانه در بسیاری از موارد معلمان نمی توانند پاسخگوی دانش آموزان در این حوزه باشند لذا تلاش داریم برای توانمندی معلمان از طریق دانشگاه و در قالب فرصت های علمی استادان اقدام کنیم.

دلالت های اجتماعی نوجوانان به سمت اعتیاد
در بخش پایانی این همایش دانشیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد به بیان یافته ها و نتایج پژوهشی پیش نشست های این همایش پرداخت. دکتر احمد کلاته ساداتی با اشاره به اینکه جامعه امروز ایران گرفتار برخی مسائل نوظهور و انباشتی شده است، گفت: معضلاتی نظیر اعتیاد و طلاق، جهانی شدن، آموزش مجازی، مسائل اقتصادی، چالش‌های اجتماعی و سیاستگذاری های ناقص جامعه امروز ایران را بشدت تحت تأثیر قرار داده است. 
وی اظهار کرد: در بررسی دلایل اجتماعی مصرف مواد مخدر در بین نوجوانان ایرانی با شکاف‌های نسلی بزرگی مواجه هستیم که همین شکاف‌ها عامل اصلی در گرایش آنان به مواد مخدر و روان‌گردان‌ها محسوب می‌شوند. دکتر کلاته ساداتی چند پارگی اقتصادی و سیاستگذاری های آموزشی نامتناسب با نیازهای اجتماعی و شکاف ارتباطی میان نهادهای مختلف جامعه به ویژه خانواده و مدرسه را از جمله مهمترین مصادیق این شکاف بزرگ نسلی عنوان کرد و افزود: امروزه پایین بودن سطح سواد و مهارت های ارتباطی والدین و مربیان نسبت به مقتضیات دنیای اطلاعاتی و ارتباطاتی امروز به ویژه نداشتن سواد رسانه‌ای، علم زدگی و بی‌توجهی والدین به امر تربیت باعث شده تا نوجوانان و جوانان با نوعی رهاسازی مواجه باشند. صاحب نظر و دانشیار جامعه شناسی دانشگاه یزد در پایان سخنرانی خود، انگیزه بخشی به نسل جوان، جزیره ای عمل نکردن ارگان‌ها و دادن آگاهی بدون پرده پوشی توأم با توجه به مهارت آموزی در زمینه اختلال مواد مخدر و روان گردان‌ها را به عنوان راه‌حل‌هایی مناسب برای پیشگیری از بروز این بلای خانمانسوز عنوان کرد. دکتر کلاته ساداتی همچنین خواستار تغییر رویکردهای پژوهشی از سمت پژوهش‌های بنیادی و کاربردی به سمت پژوهش های مداخله ای شد.

گزارش نهایی دبیر علمی همایش
در آخرین بخش از مراسم اختتامیه چهارمین همایش ملی اختلال مصرف مواد مخدر و روان گردان ها، دبیر علمی همایش گزارش مبسوطی را از روند فراخوان، دریافت و داوری مقالات ارایه کرد. دکتر محمد مبارکی گفت: محورهای این دوره از همایش در دو بخش عمومی و ویژه تعریف شد که در مجموع  102 نفر ثبت نام کردند و 52 مقاله به دبیرخانه همایش ارسال شد.
وی افزود: از مجموع آثار ارسالی به همایش، تعداد 39 مقاله در محورهای عمومی و 13 عنوان مقاله در محورهای تخصصی بود که این آثار از 30 استان کشور دریافت شده است. عضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی سینای همدان همچنین از چاپ کتابچه مقالات این همایش مشتمل بر چکیده های مبسوط 36 مقاله پذیرفته شده خبرداد و افزود: با توجه به رایزنی های انجام گرفته با مجله اعتیاد پژوهی، مقالات برتر این همایش نیز در قالب ویژه‌نامه ای از سوی این مجله منتشر خواهد شد. دکتر مبارکی در پایان با تشکر از تمامی عوامل و حامیان برگزاری همایش ابراز امیدواری کرد یافته های و نتایج تحقیقاتی این همایش در قالب بسته های سیاستی در اختیار مسئولان و سازمان‌های ذی ربط قرار گیرد. 
کارگاه آموزشی پیشگیری از اختلال مواد مخدر در بوستان معرفت
در حاشیه این همایش علاوه بر برگزاری نمایشگاه آثار هنری دانشجویان و پرفورمنش آرت های مرتبط با موضوع همایش، یک کارگاه آموزشی پیشگیری از اختلال مواد مخدر و روان گردان ها نیز پس از برگزاری مراسم اختتامیه همایش، در بوستان معرفت برگزار شد که مورد استقبال دانشجویان قرار گرفت.