بزرگنمایی:

تاج پرس"شکاف کام" یا لب از جمله نقایص مادرزادی بسیار شایع است که به دلیل رشد ناقص و بسته نشدن اجزای تشکیل دهنده صورت مانند کام و لب‌ها ایجاد می‌شود. شکاف‌های ایجاد شده در کام و یا لب‌ها به دلیل جوش نخوردن و خوب بسته نشدن اندام‌های مختلف مانند عضلات پشت کام و یا لب بالایی است. در حالت طبیعی، بافت‌های نرم صورت مانند کام و لب‌ها در سه ماهه اول بارداری بسته شده و در صورت وجود مشکلات زمینه‌ای و پاتولوژیکی این اتفاق یا کاملا از بین رفته و یا به شکل ناقص انجام می‌گیرد. با توجه به تحقیقات مختلف در این زمینه، عوامل ژنتیکی و وراثتی از اصلی‌ترین و شایع‌ترین دلایل ایجادکننده شکاف کام یا لب به شمار می‌رود.

این مشکل علاوه بر آنکه بر ظاهر فرد اثرگذار است، نوزادان و کودکان را با چالش‌هایی مواجه می‌کند. یکی از عوارض شکاف کام و لب در نوزادان بروز مشکل در هنگام مکیدن شیر است؛ چراکه نوزادان مبتلا به علت ورود هوا، توانایی لازم را برای انجام مکیدن ندارند؛ از این رو برای رفع این معضل مادر هنگام شیر دادن باید در حالت‌های خاصی این کار را انجام دهد تا نوزاد او اذیت نشود و یا از شیشه شیرهای مخصوص برای این نوزادان استفاده شود.

مشکلات گفتاری و شنوایی، ناهنجاری‌های دهان و دندان، عفونت‌های گوش و افزایش مایع درون گوش از دیگر چالش‌های مبتلایان به این ناهنجاری است.

تاکنون پروتکل‌های درمانی برای درمان این بیماری عرضه شده است، ولی پروفسور ناصر نجمی، مدیر گروه جراحی سر و صورت دانشگاه آنتورپ بلژیک (Antwerp Belgium) پس از سال‌ها مطالعه و تحقیق توانسته است پروتکل درمانی برای این دسته از بیماران ارائه دهد که به گفته وی این روش بر اساس تکنیک‌های کم تهاجمی است و با استفاده از روند طبیعی اجازه می‌دهد که شکاف ایجاد شده به مرور زمان ترمیم شود.

وی در زمینه‌های دندان‌پزشکی، جراحی فک و صورت و جراحی پلاستیک و ترمیمی تحصیل کرده و نوآوری‌های مهمی در زمینه شکاف لب و کام ارائه داده است و همواره تلاش کرده است تا با حضور در کشورهای دیگر آن را معرفی کند و در حال حاضر به عنوان یکی از تکنیک‌های پذیرفته شده در درمان شکاف کام و لب مورد پذیرش جهانی قرار گرفته است.

پروفسور نجمی، پزشک و جراح برجسته پلاستیک، جمجمه، فک  و فوق تخصص جراحی زیبایی صورت و جراحی "کرانیوفسیال" (ناهنجاری‌های فک و جمجمه) از آمریکا و موفق به دریافت نشان (Commander of the army of King Leopold the second) از پادشاه بلژیک شده است. وی همچنین در سال 2019 به عنوان بهترین پزشک منتخب بلژیک در سال 2019 معرفی شد.

افتخارات پروفسور نجمی تنها منحصر به ارائه پروتکل درمانی برای این ناهنجاری نیست، بلکه تلاش کرده است که با هزینه شخصی و با کمک‌هایی از موسسه خیریه ایجاد شده در کشور بلژیک، نسبت به ارائه خدمات درمانی به بیماران ایرانی اقدام کند، از این رو از سال 1391 هر سه ماه یک بار به ایران سفر می‌کند و بیماران دارای ناهنجاری‌های شکاف کام و لب را جراحی می‌کند.

دکتر نجمی با شعار (Run for a smile) در ماراتن‌های مختلف، به نام "خیریه نجمی" شرکت و توجه بسیاری از مردم دنیا را به ایران و کودکان ایرانی جلب کرده‌ است. وی کمک‌های مردم را در سراسر دنیا جمع می‌کند و برای ارتقای جراحی شکاف لب و کام در ایران به کار می‌برد. وی در سفرهای خود به ایران دستگاه‌های مجهزی را به ایران آورد که می‌توانست به نوزادان لبخند و زندگی دوباره ببخشد.

پروتکل درمانی که برای مبتلایان ارائه شد

پرفسور ناصر نجمی،  مدیر گروه جراحی سر و صورت دانشگاه آنتورپ بلژیک در گفت‌وگو با ایسنا، جراحی ناهنجاری شکاف کام را یکی از جراحی‌های دشوار و همراه با چالش‌های خاصی دانست و گفت: این جراحی در بخش مرکزی صورت انجام می‌شود و تنها منحصر به جراحی زیبایی نیست، بلکه این دسته از افراد کف بینی ندارند، در بخش لثه شکاف ایجاد شده و فک آنها با ایجاد شکافی به 2 تا 3 قسمت تقسیم شده است.

وی با بیان اینکه این نوع ناهنجاری بر روی حرف زدن، شنوایی و رشد صورت و فک اثرگذار است، ادامه داد: درصورتی که این ناهنجاری درمان نشود، احتمال از بین رفتن حس شنوایی وجود دارد و از سوی دیگر در صورت بد بودن عمل جراحی ممکن است این ناهنجاری آن طور که مورد انتظار است، برطرف نشود.

نجمی با ابراز تاسف از اینکه در دنیا هیچ پروتکل درمانی در این زمینه وجود ندارد، اظهار کرد: در زمانی رزیدنتی مشاهده می‌کردم که کودکان با ناهنجاری‌های شکاف کام پس از جراحی همچنان با مشکلاتی مواجه هستند، از جمله اینکه صورت و فک آنها به خوبی رشد نکرده، باقیمانده شکاف در کام آنها مانده است و نمی‌توانستند خوب صحبت کنند و در برخی موارد شنوایی خود را از دست می‌دادند؛ از این رو همواره این سوال برایم مطرح بود که بهترین شیوه جراحی برای درمان این بیماران چیست که بر این اساس مطالعات وسیعی برای ارائه پروتکل درمانی در این حوزه انجام دادم.

وی با بیان اینکه بر اساس نتایج مطالعاتی که در اروپا و آمریکا به دست آوردم، پروتکل درمانی ارائه شد، ادامه داد: بر اساس دلایل علمی اثبات کردیم که این پروتکل درمانی بهترین نتیجه را در درمان ناهنجاری شکاف کام دارد.

این متخصص حوزه جراحی فک و جمجمه با اشاره به چالش‌های جراحی این بیماران، خاطر نشان کرد: این دسته از بیماران معمولا دارای شکاف وسیعی در کام و یا لب هستند که برای بستن این شکاف باید بافتی که در اطراف شکاف موجود است، برداشته شود و در برخی موارد نیاز است تا میزان زیادی از این بافت برداشته تا شکاف بسته شود، ولی زخمی که از برداشتن بافت ایجاد می‌شود، ممکن است که رشد فک را متوقف کند.

وی وجود ماهیچه‌های بسیار ریز در کام نرم را از دیگر چالش‌های این جراحی ذکر کرد و یادآور شد: در صورتی که این ماهیچه‌ها شناسایی نشود و در حین جراحی به یکدیگر به خوبی متصل نشوند، پس از جراحی، فرد مشکلاتی در صحبت کردن و شنوایی خواهد داشت.

نجمی ادامه داد: بر این اساس در ارائه این پروتکل درصدد بودیم تا جایی که امکان دارد، از طریق ایجاد برش‌های بسیارکوچک، حجم جراحی کم شود و اجازه دهیم که طبیعت و حرکات بدن شکاف عظیم ایجاد شده را ترمیم کند.

وی با بیان اینکه در این روش با استفاده از یک جراجی بسیار ساده و بر اساس یک پروتکل درمانی، بافت‌های جدا مانده از همدیگر برای اتصال، از استخوان زیر بافت جدا می‌شود، یادآور شد: پس از این جداسازی، بافت‌ها به هم نزدیک می‌شوند تا پیوند این بافت‌ها با سهولت بیشتری صورت گیرد.

این محقق دانشگاه "آنتورب" بلژیک با اشاره به وجود ماهیچه‌های بسیار ریز در بافت لب، اضافه کرد: این ماهیچه‌ها برای لبخند زدن، صحبت کردن، تکان دادن لب و فرم لب‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است، اظهار کرد: از این رو نباید به این بافت‌ها صدمات زیادی حین جراحی وارد شود و یا از بافت‌های اطراف جدا شوند. از این رو باید شکاف‌های کوچکی ایجاد شود تا بافت‌هایی که در نواحی مناسب نیستند، برداشته شوند و در ناحیه مناسب به یکدیگر پیوند زده شوند.

پروتکل درمانی کم تهاجمی

وی با اشاره به جزئیات این پروتکل درمانی و جراحی کم تهاجمی برای درمان شکاف کام و شکاف، با تاکید بر اینکه این پروتکل دارای 4 تا 5 مرحله است، اظهار کرد: تا کنون پروتکل‌های درمانی‌ عرضه شده است که همه این مراحل را در یک مرحله انجام می‌دهد، ولی پروتکل درمانی کم‌تهاجمی که ارائه دادم، باعث می‌شود ترمیم اساسی در شکاف کام و لب ایجاد شود، ضمن آنکه کودکانی که تحت درمان این پروتکل قرار می‌گیرند، درمان کامل‌تری را دریافت خواهند کرد.

نجمی اضافه کرد: این در حالی است که اگر بخواهیم تعداد اعمال جراحی برای بستن شکاف کام را افزایش دهیم، به نتیجه دلخواه نخواهیم رسید و همانطور که مشاهده کردم، در ایران فردی 20 بار مورد عمل جراحی قرار گرفته بود، ولی هنوز به طور کامل درمان نشده بود، ضمن آنکه اجزایی از صورت خود را از دست داده بود.

این محقق با تاکید بر اینکه شانس موفقیت در این عمل جراحی یک بار است، اظهار کرد: در اولین جراحی شانس درمان 100 درصد است و این میزان برای دفعات دیگر کمتر و کمتر خواهد شد؛ از این رو نیاز است که این عمل جراحی در زمان و با استفاده از تکنیک درست انجام شود تا بهترین نتیجه به دست آید.

وی انجام اولین عمل جراحی برای مبتلایان به شکاف کام در این پروتکل درمانی را در 3 ماهگی دانست و یادآور شد: بر اساس این پروتکل درمانی که ارائه دادیم، آخرین عمل جراحی در 5 سالگی خواهد بود. در سال اول زندگی کودک (در سنین 3 ماهگی، 6 ماهگی و 9 ماهگی) 3 عمل جراحی، در یک سالگی عمل چهارم و بین 5 تا 6 سالگی عمل پنجم انجام خواهد داشت. ضمن آنکه برای درمان نیز کاشتنی‌هایی در کام قرار داده می‌شود.

وی در خصوص استفاده از ایمپلنت در این پروتکل درمانی، توضیح داد: در شکاف‌های لثه از آنجایی که استخوان به 2 قسمت تقسیم شده و نیاز است تا این دو بخش به یکدیگر جوش بخورند، از این رو نیاز به پیوند استخوان است و استخوان مورد نیاز برای این بخش از طریق استخوان لگن فرد تامین می‌شود، به این صورت که با ایجاد یک برش یک سانتی‌متری از لگن فرد گرفته می‌شود.

امیدهای تازه برای درمان شکاف کام با سلول‌های بنیادی

این محقق حوزه ناهنجاری‌های فک و جمجمه از کاربرد سلول‌های بنیادی برای کودکان مبتلا به شکاف کام و لب خبر داد و گفت: ما با همکاری دکتر خجسته از اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به دنبال استفاده از سلول‌های بنیادی هستیم تا بتوانیم به جای برداشتن استخوان از بیمار، با استفاده از سلول‌های بنیادی استخوان مورد نیاز برای لثه را تهیه کنیم.

وی با بیان اینکه این سلول‌ها از بافت موجود در لُپ و یا بافت‌های داخل دهان دریافت می‌شود، خاطر نشان کرد: مطالعات استفاده از سلول‌های بنیادی برای بسته شکاف لثه، انجام و کیس‌های کلینیکی آن هم اجرایی شده است.

اصلاح درمانی برای بیمارانی که چندین بار جراحی شدند

وی در پاسخ به این سوال که بر اساس این پروتکل درمانی آیا راهکارهای درمانی بیماران مبتلا به شکاف کام که چندین بار مورد جراحی قرار گرفتند و نتیجه نگرفته‌اند، وجود دارد یا خیر؟ گفت: پروتکل درمانی ارائه شده تنها برای کودکانی است که تاکنون تحت درمان و عمل جراحی قرار نگرفته‌اند، ولی برای افرادی که شرایط دیگری دارند و یا چندین بار مورد جراحی قرار گرفته‌اند، روش‌های درمانی دیگری را ارائه کردم.

نجمی ادامه داد: در این راستا دستگاهی را برای کودکانی که عمل جراحی موفقی نداشتند و فک آنها خوب رشد نکرده است، اختراع کردم. این دستگاه در داخل سینوس کودکان قرار می‌گیرد و با حرکت روزانه آن به میزان یک میلی‌متر، امکان قرار گرفتن فک در محل مناسب را فراهم می‌کند.

وی از عرضه این تکنیک درمانی برای بیمارانی که مشکلاتی در لب دارند، خبر داد و اضافه کرد: علاوه بر این پروتکل درمانی ما تکنیک‌های دیگری را عرضه کردیم تا افرادی که بد عمل شده‌اند و به نتایج قابل قبول نرسیده‌اند، مورد درمان قرار گیرند.

اضافه شدن ربات‌ها در جراحی شکاف کام

نجمی با بیان اینکه در جراحی مبتلایان به شکاف کام از ربات‌ها نیز بهره گرفته شد، گفت: کام مساحت بسیار کوچکی در حدود  4 تا 6 سانتی‌متر مربع دارد؛ از این رو پیدا کردن ماهیچه‌های موجود در کام در حین عمل جراحی مشکل است، ولی استفاده از ربات‌ها موجب می‌شود که از طریق دوربین‌ آنها این مساحت کوچک به بزرگی صفحه لب‌تاپ بزرگنمایی شود. این امر موجب خواهد شد که در حین جراحی ماهیچه‌های این بخش بسیار دقیق‌تر از نواحی که قرار دارند جدا و به نواحی که نیاز است، قرار داده شود.

این محقق، قیمت این ربات را یک و نیم میلیون یورو دانست و یادآور شد: با توجه به قیمت بالای این ربات هیچ بیمارستانی از این ربات صرفا برای جراحی کودکان مبتلا به شکاف کام استفاده نمی‌کند، بلکه برای حوزه‌های مختلف مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد که یکی از این حوزه‌ها جراحی شکاف کام است.

وی، عفونت گوش را یکی از عوارض این نوع ناهنجاری‌ها نام برد و خاطر نشان کرد: این عفونت تا سال‌ها با بیماران باقی می‌ماند و در مطالعات خود به این رسیدم که اگر از این ربات در فرآیند جراحی، استفاده شود، به ماهیچه‌های کام کمتر صدمه وارد می‌شود، ضمن آنکه حرکت این ماهیچه‌ها موجب خواهد شد لوله‌ای که گوش میانی را به حلق متصل می‌کند، به اندازه لازم باز شود تا فشار هوای بیرون با فضای گوش میانی یکسان شود.

این استاد دانشگاه آنتورپ بلژیک با تاکید بر اینکه در صورتی که این ماهیچه‌ها به خوبی حرکت نکنند، این لوله به اندازه کافی باز نخواهد شد و در نتیجه فشار گوش میانی زیاد خواهد شد، اضافه کرد: در صورتی که این لوله به اندازه لازم باز نشود، مایعات در گوش میانی جمع خواهد شد و عملکرد گوش را مختل خواهد کرد؛ از این رو از این ربات برای اولین بار در بلژیک در جراحی شکاف کام استفاده شد.

اولین بیمار ایرانی درمان شده با پروتکل جهانی

پروفسور نجمی در ادامه گفت‌وگو با ایسنا، از فرآیند معرفی این پروتکل جراحی کم تهاجمی برای درمان ناهنجاری‌های لب و کام سخن گفت و یادآور شد: پس از اجرای این پروتکل درمانی و تایید آن مشاهده کردم که این پروتکل تنها برای تعداد محدودی از بیماران در بلژیک استفاده می‌شود؛ از این رو از سال 2000 با سفرهایی که به کشورهای آفریقایی و آسیایی چون اندونزی، برمه و ویتنام انجام دادم، سعی کردم این پروتکل درمان را با جراحان فک و صورت به اشتراک بگذارم، ولی بعدها دیدم که بیماران کشورم ایران به این پروتکل درمانی بیشتر نیاز دارند؛ از این رو در سال 2013 به ایران سفر کردم.

وی با بیان اینکه در سال 2013 اولین جراحی شکاف کام را در شیراز با استفاده از این پروتکل انجام دادم، خاطر نشان کرد: بیمار یک دختربچه از روستاهای اطراف شیراز بود. استخوان دو طرف کام و لثه این بیمار باز بود که با اجرای این پروتکل به نتایج قابل قبولی رسیدیم.

اولین بیمار تحت درمان پروتکل پروفسور نجمی

بیمار در فرایند درمان و در حال بهبودی

به گفته وی، پس از این عمل جراحی، 50 بیمار ایرانی دیگر نیز تحت درمان با استفاده از این پروتکل قرار گرفتند.

انجام جراحی شکاف کام در بیمارستان نمازی شیراز

این محقق حوزه جراحی فک و جمجمه با بیان اینکه برای انجام این اعمال جراحی نسبت به راه‌اندازی موسسه خیریه در کشور بلژیک اقدام کردم، گفت: فاندی که از این موسسه به دست می‌آید، در اولویت اول برای درمان بیماران ایرانی هزینه می‌شود و با اجرای این اعمال جراحی علاوه بر آنکه لبخند بر روی چهره بیمار و خانواده‌های آنها ایجاد می‌شود، سبب شده تا جراحان نیز با این پروتکل جدید آشنا شوند. 

انتهای پیام