شعربافی یا پارچه‌بافی از مشاغل کهن یزدی‌هاست که با صنعتی شدن نساجی به تدریج به دست فراموشی سپرده شد.

احرامی‌بافی را بشناسیم

احرامی پارچه‌ای تمام پنبه‌ای در ابعاد یکسان 70 در 125 است که کاربری آنها بر اساس نامی که بر آن گذاشته شده، در گذشته به عنوان لباس احرام زائران خانه خدا مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

این پارچه همچنین به عنوان سجاده استقبال قابل توجهی داشته و طرحی که در این زمینه کاربرد داشته، طرح صلیبی بوده که استفاده از آن بیشتر در بین زنان رواج داشته است.

این پارچه دارای نقوش ریز اما رنگارنگ و یکسان است که اغلب مواقع با دو رنگ متضاد سفید و سیاه، آبی و سفید، سفید و قرمز و یا قرمز یکدست بافته می‌شود.

طرح کلی همه پارچه‌های احرامی، نقوش ثابت در زمینه اصلی است و حاشیه از هفت ردیف مجزا بافته می‌شود، طرح لوز، یکی از نقوش جدید در بافت احرامی است.

در گذشته هر احرامی باف، روزانه چهار عدد احرامی را با دستگاه‌های سنتی می‌بافته اما به دلیل کاهش تقاضا، این هنر رو افول است اما این سال‌ها شاهد فعالیت‌هایی برای رونق این هنرصنعت در بین صنایع دستی استان هستیم و امسال نیز در اولویت احیا قرار گرفته است.

تولید محتوای آموزشی در رشته احرامی بافی

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان از احیای این هنر قدیمی در استان در سال جاری با اقدامات آموزشی خبر داد و افزود: شهر یزد در گذشته به شهر نساجی سنتی شهرت داشته است و منسوجات یزدی در سایر شهرهای کشور و حتی خارج از کشور، متاضی داشته است.

عبدالمجید عربی در گفتگو با خبرنگار مهر ادامه داد: متأسفانه تولید منسوجات یزدی به دنبال صنعتی شدن نساجی، روز به روز کاهش یافته به طوری که هنرمندان این صنعت نیز انگشت‌شمار شده‌اند و یکی از هنرهایی که به این معضل دچار شده، هنر زیبای احرامی بافی است که در کل استان تولید می‌شد.

وی گفت: در راستای زنده نگه داشتن این هنر نساجی در حال تولید محتوای آموزشی مناسب با تولید و بازار عرضه هستیم.

توجه به امر آموزش تا عرضه

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد ادامه داد: در این مسیر از ابتدای رشته که شامل تأمین مواد اولیه، آموزش تکنیک بافت، روند تولید و در نهایت عرضه است، مورد توجه است تا فردی که می‌خواهد به یادگیری آن بپردازد با این محتوای تولید شده، به درستی تصمیم گیری کند.

وی افزود: شهر یزد در گذشته به دلیل تولیدات نساجی به شهر شعربافی شهرت داشته از این‌رو در پی احیای همه منسوجات از جمله احرامی بافی هستیم که در شرف منسوخ شدن هستند چرا که هنرمندان این رشته‌ها معمولاً انگشت شمار شده‌اند.

عربی با اشاره به تلاش‌هایی که برای احیای برخی از منسوجات از جمله ترمه، دارایی و کاربافی انجام شده، عنوان کرد: در سال جاری با توجه به اهمیت زنده کردن احرامی بافی، این هنر مورد توجه و اولویت قرار گرفته و با توجه به کارهای پژوهشی که برای تولید محتوا صورت می‌گیرد و با شناسایی و معرفی بازارهای عرضه، به طور قطع علاقمندان بسیاری به این هنر روی خواهند آورد.

تغییر کاربری بر اساس سلیقه بازار

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بیان کرد: یکی دیگر از موارد مورد توجه در احیای این هنر زیبا از منسوجات یزدی، به‌روز رسانی و تغییر کاربرد آن به سمت نیازها و سلیقه بازار است چرا که تا به سلیقه مشتری نزدیک نشویم، در مسیر احیا موفق نخواهیم بود.

وی با تاکید بر اینکه نرسیدن به بازار هدف برای فروش محصول همه تلاش‌ها را بی‌ثمر خواهد کرد، افزود: اگر این اتفاق رخ دهد، می‌توانیم در بحث آموزش نیز سرمایه‌گذاری کنیم تا هم از دانش استادان فعلی بهره بگیریم و همه هنرمندان جدیدی را آموزش دهیم که این هنر را زنده نگه دارند.

عربی درباره اهمیت اولویت قرار گرفتن پارچه احرامی بافی در بین سایر منسوجات یزدی گفت: احرامی بافی با توجه به تولیداتی که از استان غیاث الدین نقشبند یزدی به جای مانده، برند شهر یزد است و با توجه به حمایت‌هایی که از سایر منسوجات مهم صورت گرفته است، امسال با تخصیص اعتبارات مناسب به سمت احیای این هنر متمرکز شده‌ایم.

گره خوردن اجتماع یزدی‌ها با شعربافی

یکی از شهروندان یزدی فعال در حوزه احرامی بافی با اشاره به گذشته نساجی یزد و هنری که در بافت انواع پارچه در بین زنان یزدی رواج داشته است، ادامه داد: در گذشته در همه خانه‌های یزدی دار نساجی برپا بود و زنان غروب‌ها از خانه خارج شده و با گره زدن بر پارچه‌هایی که بافته‌اند، بافت اجتماعی محله را محکم می‌کردند.

زهرا محمدی ادامه داد: شعربافی وجه مشترک یزدی‌ها به ویژه زنان بود که هم هنر بود و هم در افزایش درآمد خانواده تأثیر داشت از این‌رو همه از آنها استقبال می‌کردند اما امروز شاهد منسوخ شدن آن هستیم.

وی یکی از این هنرها را احرامی بافی معرفی کرد و افزود: پارچه احرامی در گذشته به عنوان لباس زائران خانه خدا کاربرد داشته و می‌توان با احیا این کاربرد، تحولی عظیم در تولید و احیا این هنر ایجاد کرد.

محمدی ادامه داد: احیای هنرهای سنتی نقش مهمی در ایجاد اشتغال پایدار و توسعه اقتصادی نقاط مختلف استان دارد اما در این راه به حمایت جدی مسئولان استان نیاز است.

دلایل منسوخ شدن هنر احرامی بافی

این بانوی یزدی فعال در حوزه صنایع دستی عقیده دارد که کمبود تقاضا و نبود بازار کافی و فراموش شدن تقریبی این هنر دستباف، ناآشنا بودن با این هنر و کهولت سن هنرمندان این عرصه، هنر احرامی بافی را به عنوان یکی از هنرهای اصیل کشورمان، در معرض منسوخ شدن قرار داده است.

وی با اشاره به اینکه هنوز شهروندان یزدی به استفاده از این پارچه‌های سنتی با کارکردهای گذشته، علاقمند هستند، بر ضرورت مشارکت مردم شهرهای مختلف استان در طرح احیای هنر احرامی بافی تاکید کرد.

صنایع دستی این روزها طرفداران بسیاری پیدا کرده و هر گردشگری که به شهر یزد سفر می‌کند به دنبال خرید سوغات شاخص است و در این بین منسوجات یزدی هم مشتریان زیادی دارد.

احرامی بافی یکی از منسوجاتی است که در کنار هزاران نوع پارچه‌ای که در یزد تولید می‌شود، می‌تواند یکی از بافته‌های مورد توجه گردشگران و سوغات یزد معرفی شود چرا که زیبایی آن چشم علاقمندان به صنایع دستی را خیره می‌کند.

احیای این هنر باید بر اساس حفظ فعالان و هنرمندان فعلی با مستندسازی و تولید محتواهای ارزشمند آموزشی و به روز صورت گیرد اما برای جلب هنرمندان و هنرآموزان جدید باید بازار عرضه مناسبی را برای حمایت ایجاد کرد.

بسیاری از این اقدامات در سایر منسوجات از جمله ترمه، کاربافی، دارایی بافی و حتی زیلو تجربه شده و نمونه آن می‌تواند در احرامی بافی نیز اجرا شود تا این هنر جان گرفته و به زندگی دوباره بازگردد.