بزرگنمایی:
دکتر سیدرضا جوادیان دبیرکانون تفکر سلامت اجتماعی دانشگاه یزد به تشریح تاثیرات مهاجرتهای داخلی استان و تهدید‌ها و فرصتهای به وجود آمده ناشی از آن در جامعه محلی یزد پرداخت و گفت: مهاجرت به شهر دارالعباده یزد بعنوان یک شهر دارای سابقه غنی فرهنگی، دغدغه‌ها و نگرانی‌هایی برای دلسوزان فرهنگی و اجتماعی این استان بیش از پیش مطرح کرده است.
تاج پرس/یزد
دکتر سیدرضا جوادیان دبیرکانون تفکر سلامت اجتماعی دانشگاه یزد با بیان اینکه در صنایع استان به جنبههای فرهنگی و اجتماعی مهاجرت نیروی کار توجهی نمی شود، اذعان داشت: صنایع استان هر فرد مهاجری را به عنوان نیروی کار مورد نیاز خود در نظر می‌گیرد و فقط انتظار دارد این نیروی کار با کیفیت بالا برای او کار کند. در صورتی که در چندسال اخیر برای جامعه دانشگاهی و افرادی که در حوزه علوم اجتماعی و آسیب‌های اجتماعی فعالیت دارند، بر مبنای اهداف و چشم انداز کانون تفکر سلامت اجتماعی دانشگاه یزد، آثار منفی و پیامدهای این نوع مهاجرت مورد نگرانی بوده و به مرحله هشدار نزدیک شده است.
بگفته وی، مهاجرتهای بی‌برنامه، یکی از اولویت‌های کانون تفکر سلامت اجتماعی در مباحث مربوط به خانواده و خشونت بوده و مورد توجه نیز قرارگرفته است.
اهمیت رسیدگی به پیامدهای مهاجرپذیری استان در یک موسسه متمرکز
دبیرکانون تفکر سلامت اجتماعی با اشاره به عدم وجود سازمان یا موسسه ای متمرکز بر مدیریت مهاجرت داخلی استان گفت: یکی از پیشنهادهای کانون تفکر سلامت اجتماعی در قالب راهکار عملی می تواند ایجاد دفتر یا نهادی در بخشی از بدنه استانداری یا سازمان‌های مرتبط شبیه اداره کل اموراتباع خارجی و مهاجرین استانداری باشد که برای تهیه و به روزرسانی آمار و ارقام مهاجرت داخلی به استان یزد اقدام کند.
دکتر جوادیان خواستار تهیه نقشه شهری جهت رصد وضعیت توزیع و پراکندگی مهاجران داخلی در بافت شهری شد و افزود: با اطلاع از نحوه پراکندگی یا تمرکز مهاجران داخلی در بافت شهری می‌توان تمرکز بیشتری برای برنامه‌های آموزشی و فرهنگی آنها داشت.
وی افزود: در حوزه اتباع خارجی به صورت پراکنده در سطح شهر دفاتر تسهیل‌گری شکل گرفته‌است که آموزش‌هایی به جمعیت مهاجران خارجی و بعضی از مردم محلی ارائه می‌دهد.
وی اضافه کرد: این پیشنهاد می‌تواند برای ساماندهی مهاجران داخلی نیز با حمایت استانداری و دیگر ارگان‌های مربوطه مورد اقدام قرارگیرد.
استان یزد، نقطه مقابل استان همدان در عرصه مهاجرت نیروی کار
دکتر محمد ترکاشوند عضو هیئت علمی بخش مردم شناسی دانشگاه یزد با معرفی استان همدان به عنوان منفی‌ترین استان کشور در نرخ مهاجرتی گفت: استاندار همدان ناراحت و نگران ازاین است که استان همدان با وجود شناسایی آن به عنوان قطب فرهنگی و گردشگری، مهاجر پذیری منفی دارد؛ درصورتی که استانداریزد ناراحت و نگران از مهاجرت زیاد به این استان است.
وی با اشاره به اینکه نگاه سیاسی وکلی کشور ایران افزایش جمعیت است و با این نگاه، استان یزد به دنبال افزایش جمعیت می‌باشد، بیان داشت: آیا نمی‌توان خوشحال بود که جمعیت استان یزد بر اثر مهاجرت به آن اضافه شود و یزد تبدیل به کلانشهر یا شهری پرجمعیت شود که خواسته برخی مقامات آن است. آیا با مهاجرت، بخشی از این روند تسهیل نمیشود؟ و آیا مهاجرت سالم عامل افزایش جمعیت نمی‌تواند باشد؟
مهاجرت نیروی کار فاقد آموزش و مهارت ، به استان ممنوع!!
مهدی حجازی رئیس گروه آمایش سرزمین سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان یزد در این خصوص گفت: استان یزد با پذیرش مهاجرت کارگران فاقد مهارت، مخالف است و در برنامه‌های توسعه آتی، پیش‌بینی شده است که فعالیت‌های استان به سمتی پیش برود که نیروهای نخبه جذب استان شود.
دکتر سید محسن موسوی عضو هیئت علمی بخش تعاون، کار و رفاه اجتماعی دانشگاه یزد با بیان اینکه مشکل یزدی‌ها این نیست که چرا به جمعیت آنها اضافه می‌شود، گفت: بیشتر نگرانی‌ها ناشی از مهاجرین ساکن و ترکیبی از آنها در کنار یکدیگر در استان یزد می باشد.
وی سپس به بیان نمونه‌هایی از تجارب خود در دوران فعالیت در حوزه کارشناسی اجتماعی استانداری یزد پرداخت و با یادآوری ماموریت به میبد جهت ارائه راهکارهایی برای کاهش معضلات ناشی از مهاجرتهای مسئله‌زا، از عدم وجود آمار دقیق مهاجرین به خاطر نبود شاخص و تعریف مشخص، ابراز تاسف کرد و افزود: در شهرستان میبد نگاه به مهاجرین با دیدگاه‌های خوش بینانه و بد بینانه متعارضی همراه است که عملا کار را دشوار می‌نماید .
وی سیاست‌گذاری در خصوص مهاجرت را به دو حوزه مدیریت روند مهاجرت یا جابه‌جایی های جمعیتی و ساماندهی و مدیریت مهاجرینی که درحال حاضرساکن یا مقیم هستند، تقسیم کرد.
وی همچنین معضلات وآسیب‌های ایجاد شده توسط مهاجرین ساکن یا مقیم را به جرائم و آسیب‌های مربوط به مباحث هویتی و نگرشی و خدمات رفاهی ازجمله آموزش، مسکن و بهداشت و حوزه اقتصادی و اشتغال تقسیم بندی کرد.
نرم نرمک به سراغ مباحث نرم در حوزه مهاجرت برویم
وی مباحث هویتی و نگرشی را یک بحث نرم دانست که عمدتا مسئولین به آن بی‌توجه هستند. او اضافه کرد: اینکه مردم چه تصوری نسبت به مهاجرین دارند و مهاجرین متقابلا چه دیدگاهی نسبت به وضع موجود خود دارند، دیدگاه‌هایی متقابل و عمدتا از نوع برساخت‌گونه و نه براساس تجربه واقعی است.
وی در خصوص آسیب‌ها و جرایم اجتماعی مهاجرین ساکن، با اشاره به اینکه مسئولین تا زمان بروز اتفاق خطرناک، نسبت به آن بی‌تفاوت هستند، گفت: مهاجرت وقتی از یک پدیده طبیعی خارج و تبدیل به یک مسئله می‌شود، آنوقت مسائل مربوط به مهاجرت، خود را نشان می‌دهد. متاسفانه مسئولین و مدیران استان عمدتا صبر می‌کنند تا یک مسئله‌ای اتفاق بیفتد و پیامدهای خودش را نشان بدهد آنوقت برای سیاست‌گذاری یا یک اقدام اجرایی دست به کار می‌شوند.
وی در ادامه به تشریح طرح مدیریت مهاجرین و مهندسی مهاجرت در شهرستان میبد پرداخت و افزود: یزدی‌ها باید نگاهشان به مهاجرت مثبت باشد چرا که توسعه میبد مرهون امر مهاجرت است. درگذشته مردم میبد به کشورهایی نظیر کویت، دبی، هند و یا به جنوب کشورمان بویژه استان هرمزگان، مهاجرت کرده‌اند و با درآمدهایی که از آنجا کسب نموده موفق به سرمایه‌گذاری، تاسیس شرکت های سهامی خاص و احداث کارخانجات کاشی در شهرستان میبد شده‌اند.
فرهنگ صلح طلبی، مصالحه مداری و سازگاری مردم یزد، عوامل اصلی مهاجرپذیری
وی هدف از این طرح را مدیریت و ساماندهی مهاجرین غیربومی در راستای حفظ و ارتقاء امنیت اجتماعی، انسجام فرهنگی، ترویج اخلاق و رفتارهای شهروندی دانست و افزود: متناسب با اهداف طرح، دو دسته اقدامات قضایی- امنیتی(اقدامات سخت) و اقدامات فرهنگی- آموزشی (اقدامات نرم) صورت گرفته است.
او با ذکر شواهدی اظهارداشت: در طول تاریخ استان یزد از جمله استان‌هایی بوده که به خاطر فرهنگ سازگاری، صلح‌طلبی و مصالحه‌مداری مردم خود، عامل مهاجرت پذیری به آن شده است.
وی از اهمیت تشکیل بانک اطلاعات مهاجرین در میبد، کسب اطلاع از میزان جمعیت، ترکیب جمعیت و توزیع قضایی جمعیت، شناسایی و رسیدگی به افرادی دارای سوءسابقه به منظور پیشگیری از جرم، ارائه خدمات شهری مبتنی برآمار و اطلاعات، جابه‌جایی جمعیتی و رصد کردن وضعیت ورودی و خروجی مهاجرین به منظور سیاست‌گذاری‌های آتی نام برد.
وی با بیان اینکه بر اساس قانون مصوب سال 1376 مجلس شورای اسلامی، اختصاص شماره ملی و کدپستی برای کلیه اتباع ایرانی به منظور کسب اطلاعات مهاجرین، الزامی است.
در موضوع مهاجرت، همیشه پای اداره کل ثبت احوال درمیان است
دکتر جوادیان ثبت اطلاعات جابه‌جایی و تغییر نشانی افراد در سامانه اداره ثبت احوال استان را برای دریافت آمار و ارقامی درخصوص تعداد مهاجرین، مدت اقامتشان دریزد و همچنین محلاتی که در آن سکونت بیشتری دارند، ضروری توصیف کرد.
مهاجرت پذیری و مهاجر فرستی، یک تهدید تلخ یا یک فرصت شیرین؟
وی در پاسخ به این پرسش که مهاجرت از نگاه مسئولین فرصت است یا تهدید اظهار داشت: این نگاه به پیامدهای ناشی از مهاجرت در استان بر می‌گردد.
پیامدهایی که می‌تواند نگرانی‌هایی همچون تقابل‌های فرهنگی یا قومیتی را پدید آورد و گاه ممکن است همین مهاجرت‌ها چنان شکل بگیرد که از نگاه جمعیتی این جابه‌جایی ها سازنده باشد و اگر درست مدیریت شود دارای آثار مثبت بوده و باعث رشد و توسعه نه فقط در بعد اقتصادی بلکه از نظر اجتماعی، منطقه‌ای یا استانی نیز بشود.
گمنامی مهاجران، زمینه‌ساز ورود آنها به جرم و جنایت
وی تقابل‌های فرهنگی یا قومیتی ناشی از مهاجرت داخلی به استان را که گاه به درگیری فیزیکی و غیرفیزیکی منجر می‌شود، نگران‌کننده توصیف کرد و افزود: این اتفاقات به لحاظ آسیب‌های اجتماعی مهاجرت، موضوعات دیگری مثل کاهش احساس امنیت و افزایش میزان جرم و جنایت را نیز به همراه دارد.
وی با توجه به اینکه گفته می‌شود در مورد افراد مهاجر در فضای گمنام، احتمال ارتکاب جرم و جنایت بیشتر وجود دارد، اذعان داشت: تا زمانی که اطلاعات مشخصی از میزان جرم و جنایت مرتکب شده در یک سال اخیر توسط افراد غیربومی از سوی نیروی انتظامی استان یزد ارائه نشود نمی‌توان نظر دقیقی بر روی بحث پیامدهای مهاجرت داد.
محمد مهدی زاده اردکانی دانشجوی دکتری توسعه اجتماعی دانشگاه تهران و دستیار ستادی امور اجتماعی استانداری یزد اظهار داشت: یکی از مراجعی که می‌شود از آنجا استعلام در خصوص مهاجرین گرفت اداره تامین اجتماعی می‌باشد که مشخص است چه تعداد بیمه شده بومی و غیر بومی در استان حضور دارند.
بگفته وی درشهرستان اردکان 18هزار بیمه شده بومی و 17 هزاربیمه شده غیر بومی وجود دارد که این آمار زیاد بیمه شده بومی بخاطر صنعتی بودن و مهاجرت بی رویه به این شهرستان است.
دکتر سیدرضا جوادیان از این بحث سخن به میان آورد که آیا سیاست‌گذاری در خصوص مهاجرت وجود دارد یا خیر و اگر وجود دارد عمدی یا غیر عمدی است؟
وی گفت: ممکن است مسئولین بخواهند اقدامی با هدف رشد یا توسعه انجام بدهند که بعدا معلوم شود این رشد یکطرفه یا یک جانبه اتفاق افتاده است و بقیه جنبههای توسعه اقتصادی و اجتماعی آن به خوبی محقق نشده است. اینها مباحثی است که در کانون تفکر سلامت اجتماعی در مورد آن به تبادل نظر می پردازیم.
دکتر موسوی با بیان اینکه عدم سیاست‌گذاری مسئولین استان موجب رشد بی رویه مهاجرت نیروی کار در استان شده است اظهار داشت: باید توجه داشته باشیم که مردم بومی بوده‌اند که خود سرمایه‌گذاری کرده و صنعتی را در استان توسعه داده‌اند و طبیعتا این صنعت نیاز به نیروی کار داشته است .
چنین مجوزهایی به راحتی و مرتبا صادرگردیده است و جنبه اجتماعی آن که قرار است مهاجر بیاید در آغاز مطرح نبوده و کسی به این فکر نبوده که چگونه می‌توان مهاجرین را ساماندهی کرد و خدمات را توسعه داد. در آن هنگام فقط توسعه مدنظر بوده که به شرایط حال حاضر استان رسیده‌ایم.
اولویت برای سرمایه گذار، دستیابی به سود بیشتر است !
وی گفت: سرمایه‌گذار در مناطقی که جمعیت و منابع بیشتری دارد بازدهی و بهره وری بالاتری را می‌تواند دریافت کند، به همین دلیل در استان یزد با داشتن معادن و منابع، ارزش دارد که سرمایه‌گذاری بیشتری انجام شود.
به این ترتیب استانی که از این منابع فاصله بیشتری دارد، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد .
بگفته وی واقعیت این است که مسئولین و مدیران نه تنها در ایران بلکه در دنیا اگر در رفع معضلی ناموفق باشند در زمینه‌های دیگر با برجسته کردن بحرانهای دیگری مسائل و ناکارآمدی خود را می‌پوشانند.
مسائل و پیامدهای مهاجرت دستاویزی برای مدیران بی برنامه
وی با بیان اینکه بحث مهاجرت تبدیل به دستاویزی برای بخشی از مدیران و رسانه‌ها شده است، اضافه کرد: خیلی از دیدگاه‌هایی که مسئولین و مدیران مطرح می‌کنند تحت فضای رسانه‌ای است. بعضی از رسانه‌ها مسایل را ایجاد می‌کنند و آنها هم در آن فضای ایجاد شده حرفی را مطرح یا کوتاهی خود را کمرنگ می‌نمایند که نباید نقش این رسانه‌ها را نادیده گرفت.
وی دلیل مهاجرت بیشتر به یزد را سیر تاریخی آن دانست وگفت: ترکیبی از تمام عوامل بوده است تا یزد مهاجر پذیرترین استان نسبت به جمعیت طی سه دهه اخیر باشد .
مهاجرت به خودی خود مسئله ای منفی نیست بلکه مهاجرت در استان یزد به شکلی اتفاق افتاده است که پیامدهای آن مسئله دار شده و آن هم مسئله ای است که بیشتر از ناحیه برساخت گونه بودن آن پرداخته شده است نه مبتنی بر واقعیت.
بگفته وی با داشتن آمار تقریبی مهاجرین و از طرفی نسبت پرونده های قضایی و جرائم و آسیب‌های اجتماعی قابل استخراج، می‌توان یک خط قرمزی برای بررسی آسیب‌ها و پیامدهای اجتماعی مهاجرت در استان تعیین و آن را سنجید.
نیروی انتظامی با همه توان خود وارد مسائل ناشی از مهاجرت می‌شود
دبیرکانون تفکر سلامت اجتماعی با تاکید بر اینکه باید مشخص شود در چه بخشی از آسیب‌های استان یزد ردپایی از افراد مهاجر است، افزود: شناسایی موضوع نیازمند این است که نیروی انتظامی استان آمار مشخصی داشته و ارائه کند تا بتوان به جمع بندی مطلوبی رسید که آیا مهاجران به استان با خود آسیب‌هایی آورده‌اند؟ و آیا با مدیریت و برنامه‌ریزی می توان این آسیب ها را از بین برد یا اینکه ممکن است جامعه را بالقوه دچارمسائل و آسیب‌هایی کنند که این هم نیازمند برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌ها برای مقابله و پیشگیری است.
این بحث نیز مطرح شده که اصلا حضور مهاجران در استان به عنوان عامل اصلی بسیاری از آسیب‌های و مسائل اجتماعی بومی و خاص استان مطرح نباشد و فقط بحث رصد آنها مطرح و ثبت آمار و ارقام مطرح است که اگر اینگونه باشد از طریق سامانه‌هایی که در اداره ثبت احوال وجود دارد می‌تواند این اتفاق بیفتد.
بیایید با هم آمار جمع کنیم!
شکوه نیک نظر مدیر موسسه افق روشن فردا خاطرنشان کرد تا زمانی که اطلاعات و آمار درستی از مهاجرین در استان وجود نداشته باشد، قطعا باید نگران این موضوع باشیم.او اذعان کرد: در اکثر مواردی که درجامعه اتفاق می‌افتد ما اطلاعات چندانی نداریم و حتی اطلاعات و آمار دقیق و کاملی از جمعیت استان نیز نداریم.
وی با اشاره به اینکه در دنیا شرکت یا موسساتی در زمینه مسائل اجتماعی هستند که با آمارگیری خود وضعیت جامعه را رصد می‌کنند بیان داشت: هر یک از شما به عنوان متخصص این جامعه باید موسسه خودتان را زیر دقت نظر داشته باشید و از دانشجویان نیز در این راه استفاده کنید تا ضمن یادگیری و آموزش آنان، شما به بسته اطلاعات جامع دست پیدا خواهید کرد و وقتی دولت به آن نیاز داشت می‌تواند به آن مراجعه نماید.
بگفته وی جامعه ما درکل تاوان بی‌فکری و بی‌برنامه بودن در همه زمینه‌هایش را پس می‌دهد و اگر بخواهیم یک جامعه پیشرفته داشته باشیم باید درحوزه‌های علوم انسانی یک تحول بزرگ در دانشگاه به وجود آید.
بدون امتیاز دهی تبدیل به استان مهاجر پذیر شده‌ایم، وای به روزی که امتیازی هم بدهیم!
دکتر مجتبی ملک افضلی عضو هیئت علمی بخش حقوق دانشگاه یزد بیان داشت: دولت جمهوری اسلامی ایران به خاطر مهاجرانی که در یزد اضافه می‌شوند امتیازات مناسبی را نمی‌دهد همانطور که در مورد بحث مهاجرت افغانستانی‌ها مطرح است که حضور آنها در استان با اینکه در پشت پرده معاملاتی صورت می‌گیرد، میزان مخاطراتی که از بابت حضورشان ایجاد و سلب فرصتهای اقتصادی که از جامعه محلی می‌شود با حضورشان تناسبی ندارد و نهایتا این نگاه، نگاه منفی می‌شود.
وی گفت: در آمایش سرزمین که یک بحث پیشرفته ای است لزوما نباید یک امری مسئله یا معضل باشد که به آن بپردازیم.
بگفته وی انتخاب آگاهانه و مدیریت آگاهانه یک مسئله می‌تواند دلیل کافی برای ورود اندیشمندان و تصمیم گیرندگان در یک موضوع باشد که شایسته است همچنان مسئله مهاجرت داخلی را ادامه داده و پژوهش‌های کاربردی‌تر و دقیق‌تر توسط اعضای کانون تفکر سلامت اجتماعی صورت پذیرد.
کانون تفکر اجتماعی دانشگاه یزد چراغ راه بررسی علمی تخصصی مهاجرت را روشن نگه می دارد
دکترملیحه علی مندگاری عضو هیئت علمی دانشگاه یزد در پایان خواستار استفاده از ظرفیت‌های افراد و سازمان‌ها در مشخص کردن وضعیت روشن تری ازحضور مهاجران در یزد شد.
وی اضافه کرد: قابلیت‌های کانون تفکر سلامت اجتماعی این امکان را فراهم می‌آورد که راه‌حل این معضل با استفاده از مستنداتی که وجود دارد مشخص شود و بفهمیم که آیا مهاجرت به استان یزد به عنوان یک معضل و بحران اجتماعی می‌تواند مطرح شود یا خیر؟
بگفته وی واقعیت این است که در خصوص مهاجرت داخلی خیلی موفق عمل نکرده‌ایم و مهاجرانی که وارد استان یزد می‌شوند در مقایسه با کسانی که خارج می‌شوند از لحاظ سرانه انسانی خیلی باهم برابر نمی‌باشند.
در این نشست دکتر علی روحانی، دکتر سمانه اسعدی، دکتر زهرا نادری، دکتر فهیمه دهقانی، دکتر نسرین باباییان از اعضای هئیت علمی دانشگاه یزد، دکتر محمد حسن لطفی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی یزد و مهندس امید عسکری کارشناس پژوهشی دبیرخانه کانون‌های تفکر دانشگاه یزد نیز حضور داشتند.